Pater Damiaan is één van de meest bekende Vlamingen ooit. Een barmhartig persoon die zichzelf volledig wegcijferde voor de melaatse op Kalaupapa, Molokai. Het Damiaanmuseum vertelt zowel het verhaal omtrent de persoon Damiaan, alsook wat hij teweegbracht in de wereld. Als bezoeker waan je jezelf een weg doorheen de tijd. Het is een intiem museum waarbij het bezoek ondersteund wordt door enthousiast personeel.
In de Vlaamse culturele geschiedenis is Pater Damiaan één van de spilfiguren. Hij is zalig- en heilig verklaard, maar vooral een man met het hart op de juiste plaats. Zijn werk is alom bekend bij elke Vlaming. Toch biedt het museum meerdere verrassingen en laat het de bezoeker binnen kijken in het leven van Pater Damiaan. Niet onbelangrijk om te vermelden, is het personeel. Stuk voor stuk zijn ze enthousiast en hebben ze enige affiniteit met de man in kwestie. Hun kennis valt niet te onderschatten. Hierdoor kunnen ze de bezoeker een persoonlijke ervaring geven. Ik had zelf het geluk om alleen in het museum aanwezig te zijn waardoor ik veel van die kennis meekreeg. Het enthousiasme en de interesse omtrent de figuur Pater Damiaan, maakte mij nieuwsgierig en geboeid. Als bezoeker kom je terecht in een belevingsmuseum waar een vriendelijke en warme sfeer hangt. Het museum is voorzien van een audiogids en toch blijft er, dankzij het personeel, een persoonlijk kantje aan het bezoek. Hierdoor had ik een unieke museumervaring. Ik bezoek vaker musea en het gebeurt zelden dat een museum aangepast is aan slechtziende. Dit is in het Damiaanmuseum anders. Naast de borden met reguliere tekst is er ook braille aanwezig. Alles opgeteld, zorgt het Damiaanmuseum voor een totaalbeleving waar het persoonlijke kantje en de huiselijke sfeer domineren.
In het museum wandel je door verschillende zones. Je start in de gang waar een tijdlijn omtrent het leven van Pater Damiaan, wordt voorgesteld. Daarna kom je terecht in een ruimte die al enige tijd bestaat, namelijk het oude huis van Damiaan. Aan de muur hangen foto’s van hoe het huis er ongeveer 65 jaar geleden uitzag. Momenteel zijn de ruimten leeg. Een reconstructie van hoe de leefruimten van de familie De Veuster er mogelijks uit heeft gezien, had wel een meerwaarde geweest. Interessant zijn ook de maquettes die tonen hoe het huis doorheen de tijd veranderd is. Aansluitend vind je de kapel waar vroeger de keuken bevond. Hier is een oude foto te bewonderen die weergeeft hoe de kapel er vorige eeuw (1930) uitzag. De doodskist van Damiaan heeft er ook zijn plek gekend. Het is een zeer mooie ruimte die sterk aansluit bij de figuur Damiaan. Je krijgt het gevoel alsof je in een kerk beland bent. In de ruimte is ook een kaart te bezichtigen die de reis weergeeft. In die tijd toch een hele onderneming lijkt mij. Ik heb een sterke interesse voor vaarroutes en vond dit dan ook één van de interessantste aspecten uit deze zone.
Uiteindelijk kom je terecht in het modernere deel van het museum waar een altaar staat. Het altaar is niet enkel op vlak van kunst heel aangrijpend, maar ook qua connotatie. Toen ik voor dit altaar stond, voelde ik mij sterk verbonden met het verhaal in zijn geheel. Je krijgt als bezoeker een audio uitleg omtrent het altaar, maar toch lijkt het stuk zich tot jou te wenden en een verhaal mee te willen geven. Deze zone is over het algemeen zeer kunstzinnig. Er zijn drie houten beelden te bewonderen waarin Pater Damiaan te herkennen valt. Het toont de eenvoud van dit individu. Historische objecten zijn te bewonderen en in goede staat. Vooral de werktuigen die Damiaan gebruikt heeft, vind ik zeer uniek. Twee prenten spreken mij sterk aan, namelijk de prent waarop een zieke Pater Damiaan te zien is en het landschap van Kalaupapa. Een derde aspect (naast het historische en informatieve) is de echtheid van Damiaan. Als bezoeker kan je een korte film bekijken waar melaatsen vertellen over de invloed van Damiaan en over hun leven in afzondering. Hoewel de man al enige tijd dood is en (naar mijn idee) wij hem vaak vergeten als belangrijk figuur in onze Vlaamse geschiedenis; komt hij hier tot leven.
Wij als Vlaming lijken Pater Damiaan op cultureel vlak niet zo serieus te nemen. Terwijl men aan de andere kant van de wereld nog steeds vol bewondering naar deze man kijkt en hem op een bepaalde manier aanbidt. Dit is een stukje geschiedenis waar wij trots op zouden moeten zijn en dat aansluiting vindt met het heden. Vandaag de dag komen mensen op voor minderheden en aanschouwen wij dit als normaal. In de tijd van Pater Damiaan was het gek dat iemand opkwam voor die minderheden. De link kan ook gelegd worden met corona. Het zorgpersoneel probeert zich te wapenen met mondmaskers, gezichtsschermen, speciale outfits en meer. Terwijl Pater Damiaan dit niet wilde. Hoewel dat een groot verschil is, blijft de kern hetzelfde. Beide riskeren hun eigen gezondheid voor het welzijn van anderen. We hebben spontaan geklapt voor het zorgpersoneel zonder erbij stil te staan dat we nooit klappen voor een man die exact hetzelfde heeft gedaan, en daar zelfs verder in ging.
Ik sta na mijn museumbezoek stil bij het feit dat ik te vaak roep: ‘Vlaanderen heeft geen cultuur,’ of enigszins geen uitgesproken cultuur. Terwijl die cultuur wel aanwezig is, historisch gezien zelfs onderbouwd kan worden, en toch lijken wij er vandaag de dag weinig belang aan te hechten. Figuren zoals Pater Damiaan hebben Vlaanderen, en/of België, op de kaart gezet. Horen we niet trots te zijn op zo’n man in onze culturele geschiedenis? Iemand die niet enkel op religieus vlak voornaam was, maar ook zaken zoals kunst belangrijk vond. Hij ging naar dat eiland met een eigen cultuur en ontnam de andere groep hun cultuur niet. Pater Damiaan zocht een middenweg waar ze beide zichzelf konden zijn en toch toegaven aan de ander. Dit aspect is vandaag de dag in ons cultureel landschap heel herkenbaar. In Vlaanderen zijn veel culturen aanwezig en hoewel we allemaal toch onze eigen cultuur behouden, maken we soms de oversteek. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan vriendinnen die na het Suikerfeest wat lekkers mee naar school nemen omdat er zoveel over was. Vlaanderen heeft op zich een cultuur, maar we moeten er zelf meer bij stilstaan en het ook blijven doorgeven.
Daar is de Damiaanactie misschien wel een startpunt. Ik herinner mij dat in de middelbare school veel aandacht besteed werd aan Damiaan, maar ook zeker aan de huidige Damiaanactie en wat die man zovele decennia later nog teweegbrengt. Hoewel de actie zich focust op andere landen en daar armoedeziektes probeert te genezen, kan het ons bewuster maken van de eigen cultuur. Net door zijn verhaal maar ook door het feit dat dit culture aspect van de Vlaming toch een globaal iets is. Een Vlaming die bekender is over de gehele wereld dan in zijn geboorteland. In de laatste zone krijg je informatie over de Damiaanactie en waarvoor zij staat. Je komt meer te weten over de armoedeziektes die zij willen genezen en waar zij proberen te helpen.
Mijn keuze om het Damiaanmuseum te bezoeken komt vanuit het idee: ik wil meer weten over de Vlaamse cultuur. Uiteindelijk is het een unieke, totaal onverwachte, ervaring. Ik ben voornamelijk stil blijven staan bij het feit dat we zelf zo weinig lijken te geven om deze persoon, maar ook om hoe gelieft hij vandaag de dag is elders in de wereld. Dit is zeker een thema dat ik in de toekomst zou willen verwerken in lessen. Al dan niet met een tekst over Pater Damiaan in een lesje Nederlands. Eventueel ook als geschiedenisles. Zeker is wel dat ik de figuur op zich herontdekt hebt.
Museum: Damiaanmuseum
Folder van het Damiaanmuseum:
Bewijs van betaling:
コメント