In het boek ‘Wij’ maken we kennis met een groep jongeren die op zoek is naar de grenzen van het leven. Hun verveling lijkt in eerste instantie de drijfveer te zijn. Tot er barsten lijken te ontstaan in de vriendengroep en de ware aard naar boven komt drijven. Hoe ver kan een groep jongeren gaan met enkel hun onwetendheid als excuus?
De lezer maakt in eerste instantie kennis met een nietszeggende scène. Hoewel men geen idee heeft waarom deze scène gekozen werd als opening, valt af te leiden dat het bijzonder is en van enig belang. Hierdoor maken de auteurs zichzelf voorspelbaar. Het is te willekeurig om niet van belang te zijn. Overigens is de beginscène de enige moment waarop de auteurs in hun kaarten laten kijken. Sterker nog, het is de enige moment waarop de lezer kan speculeren over het verdere verloop van het verhaal. Elvis Peeters, een schrijversduo, zet de lezer namelijk steeds op een fout spoor. Er is een oppervlakte en een diepere laag als het gaat over de betekenis van het verhaal. De losbandige jongeren zonder grenzen, getroffen door verveling en afschuw; lijken een afleidingsmanoeuvre van de werkelijkheid. Net dat is de sterkte van dit boek. De diepere laag biedt een maatschappelijk inzicht dat door elke lezer op een andere manier geïnterpreteerd kan worden. Wel kan met zekerheid gezegd worden dat de auteurs de lezer willen aanzetten tot nadenken. Het geeft ook een bepaalde eigenheid, een interactief karakter, aan dit verhaal: jij als lezer bent van belang want het beeld dat jij vormt zal bepalen hoe je tegenover de personages staat. Dit verhaal is doordrenkt van motieven die allemaal naar één punt lijken te leiden: macht. Hoewel seks in eerste instantie een hoofdmotief lijkt te zijn, kan men na een aantal hoofdstukken concluderen dat het een sluier is die -opnieuw- de werkelijkheid moet verbergen. De lezer wordt namelijk meegezogen in een machtsvacuüm dat draait om narcisme en egoïsme.
“Vroeger had ik gespeeld, […] ik maakte het leven. […] De mannetjes zijn mensen geworden, meer niet.” pagina 47, 2018
De boekverfilming vermeld dat het verhaal gebaseerd is op waargebeurde zaken. Er wordt geen duidelijke afbakening gemaakt, noch in het boek, noch in de film. Hierdoor kan je als lezer enkel gokken welke zaken waargebeurd zijn. Het lijkt eerder een puzzel te zijn van krantenkoppen die tot één grote waanzin hebben geleid. Alsof de auteurs op een ochtend de krant opensloegen en elke krantenkop hebben gebruikt als inspiratie. Langs de andere kant brengt dit een geloofwaardig kantje met zich mee. Mensen kunnen ver over de maatschappelijke en sociale grenzen gaan. Uiteindelijk is de mens tot alles in staat. Iets wat het verhaal mooi weet weer te geven en ook naar voren schuift. Je weet namelijk nooit wat de ware aard van iemand is en hoe deze verder zal ontwikkeling. Dit brengt ons ook resoluut tot de goed ontwikkelde karakters die, dit zorgt voor een herhaling, -opnieuw- zorgen voor enige verwarring. Je wordt als lezer om de tuin geleid door de personages. Ze proberen jou hun verhaal te verkopen: simpel, niet doorgrond en bijna ridicuul te noemen. Vooral het schuldvraagstuk blijft de lezer hier achtervolgen. Personages zijn dusdanig rond en dynamisch, dat je steeds opnieuw een nieuwe ‘dader’ probeert aan te wijzen. De algehele evolutie en karakterontwikkeling is doordacht. Het draagt bij tot de boodschap van de auteurs, het thema maar vooral tot de motieven. Vooral het motief omtrent het spel is daaraan te linken. Hoe men in eerste instantie achter het spel staat en hier aan mee doet, gaan enkele zich steeds meer loskoppelen van het idee. Er lijkt een bepaald keerpunt plaats te vinden in het midden tot drie kwart van het verhaal: meerdere personages verzetten zich tegen het concept van een ‘wij’, van de groep. Het ongenuanceerde karakter van Femke blijft het meeste bij. Hier tonen de auteurs hoe sterk ze zijn. Ze weten namelijk een personage op zo’n banale manier neer te zetten en haar alsnog van groot belang in het verhaal te maken. Als lezer draai je namelijk in een cirkel rond Femke heen. Alleen is het niet te vatten welke rol zij nu precies inneemt. Uiteraard, tot dit duidelijk wordt.
“De dagen tussen Femkes dood en haar begrafenis herinner ik me nauwelijks, al wat ik daarover zeg is speculatief. Ik miste haar niet, […] We hadden nooit afgemaakt wat we ooit waren begonnen.[…]” pagina 85, 2018
Er wordt over het algemeen met tijd gespeeld, maar op een zeer subtiele manier. De lezer krijgt niet duidelijk mee waar, wanneer en in welke vorm de tijd zich afspeelt. We kunnen ervan uit gaan dat de gebeurtenissen zich ongeveer in één jaar voltrekken (flashbacks en terugwijzingen nagelaten). Waar de auteurs overigens wel fan van blijken te zijn: tijdvertraging. Sommige scènes uit het boek worden stevig uitgetrokken waardoor ze langdradig en saai aanvoelen.
Uiteindelijk valt te concluderen dat het boek ‘Wij’ een sterk literair werk is. Op technisch vlak is dit uitmuntend geschreven. Hoe de lezer steeds om de tuin wordt geleid, aan het lijntje wordt gehouden en er eigenlijk verwacht wordt dat men een eigen invulling naar voren schuift. Online valt op dat men ofwel een liefhebber is, of gedegouteerd is na het lezen. Die tweede groep heeft de ‘taak’ van de auteurs gemist en vat het verhaal te letterlijk op. Alles wijst erop dat het verhaal geschreven is voor een doelpubliek dat literair stevig in zijn schoenen staat en wel wat aankan. Er worden uitdagingen naar voren geschoven, literaire uitdagingen. Van de lezer wordt iets verwacht, een bepaalde interactie die dit boek naar een hoger niveau tillen. Wanneer men zich overlevert aan de diepere laag van het verhaal, maakt men kennis met een literair meesterwerk dat zorgt voor een vloedgolf aan emoties. Dit boek is in staat om de mens ’s nachts wakker te houden en hem te laten stilstaan bij zijn eigen houding in de maatschappij. Want uiteindelijk komt men tot de conclusie dat het woord ‘wij’ nooit diezelfde betekenis omvat. Er zal altijd die ene zijn, die boven de ander staat.
Auteur: Elvis Peeters
ISBN: 9789057599460
Uitgever, uitgegeven op: 2018, Uitgeverij Podium
Aantal pagina’s: 170 pagina’s
Flaptekst: Acht jongeren ontdekken tijdens een zomer hoe machtig hun lichaam is. Het vriendengroepje trekt naar een viaduct voor een onschuldig experiment. Ze spelen, manipuleren, hoereren. Zelfs wanneer een van de meisjes de steeds verdergaande, perverse experimenten niet overleeft, biedt de normloosheid houvast. Tot ook die gaat vervelen.
Trailer van de film:
Deze blogpost maakt onderdeel uit van de opdracht 'schrijf een recensie' (Nederlands 3.1).
Commentaires