Een dikke tien jaar geleden zat ik in het tweede middelbaar. Al ruim een jaar ondervond ik problemen met mijn mentale gezondheid. Helaas had ik de pech dat er niet zoiets bestond als een ‘sidekick Sam’. Sterker nog, ik heb jaren moeten omgaan met het tegengestelde van zo’n sidekick. Eén van mijn drijfveren om leerkracht te worden, is dan ook om zo’n sidekick te zijn voor jongeren die daar nood aan hebben.
De psycholoog in het artikel heeft een punt: leerkrachten zullen de problematiek bij jongeren niet kunnen oplossen. Om eenzaamheid en dergelijke aspecten binnen de schoolmuren aan te pakken, is die ambitie ook niet nodig. Rode Neuzen Dag wil leerkrachten, minstens één per school, opleiden tot ‘sidekick Sam’. Een luisterend oor waar leerlingen terecht kunnen als het mentaal even niet meer gaat. Als leerkracht ken je de thuissituatie van de leerling niet, maar je kent wel de leerling. De kans is groot dat een leerling niet in staat is om bepaalde zaken thuis te bespreken. Tieners brengen een groot deel van hun tijd door op school. Zij kunnen een band opbouwen met leerkrachten. De mogelijkheid bestaat dan ook dat die ene leerkracht de enige vertrouwenspersoon is die zij hebben. Maatschappelijk gezien onderschatten wij -in het heden- de rol van de leerkracht. Iets wat ik persoonlijk niet kan begrijpen als je sommige mensen hoort. Hoe de scholen vroeger beter waren omdat ze meer discipline bij brachten, leerlingen nog respect hadden voor hun leerkrachten en waar de lesgever werd neergezet als een soort onschendbaar figuur. Je krijgt steeds meer de indruk dat leerkrachten een deel instaan voor de opvoeding. Terwijl ik het liever benoem als ‘die ene toffe tante/nonkel’, een persoon waar je op kan terugvallen indien het nodig is. In eerste instantie moet een leerkracht lesgeven, maar zijn we oprecht zo harteloos dat tieners met problemen het zelf maar moeten uitzoeken?
Ik ben geen voorstander van Rode Neuzen Dag. Uit eigen ervaring weet ik dat het geromantiseerd wordt. De manier hoe media mentaal welzijn neerzet, staat mijlenver van de realiteit. Het grootste deel van de opbrengst wordt gebruikt voor het laagdrempelige. Ideaal voor jongeren die hulp zoeken en niet goed weten waar te starten. Het laagdrempelige moet er zijn, absoluut. Alleen zijn er meer lagen in het verhaal waar men met bijvoorbeeld een overkophuis, nooit tot zal doordringen. Leerkrachten kunnen ook het laagdrempelige vormen en de opstap zijn naar die ene grote drempel waar jongeren bang voor zijn (bijvoorbeeld psychologische hulp). Dit is het eerste jaar waarvan ik denk: ja! Een artikel lezen zoals dit is dan een soort domper op de feestvreugde.
Ik geloof er wel in, in zo’n sidekick Sam. Voor mij bracht het vooral weer naar voren in wat voor taboecultuur wij leven. Dat zo’n sidekick nodig is, vind ik daarom dan ook verontrustend.
Leerkrachten staan dicht bij die jongeren. Ze zullen de problemen niet kunnen oplossen en ze zijn er niet om jongeren op te voeden. Hun rol mag gewoon niet langer onderschat worden. Naar mijn mening kunnen leerkrachten ook een cultureel verschil maken. Het taboe uit onze cultuur wegwerken. Een verschil maken voor komende generaties en hen bewuster maken. Als dit voor thema’s kan zoals armoede, klimaat en verdere meer; waarom dan niet voor een thema dat de gezondheid van jongeren aangaat?
Ik had lange tijd geen sidekick Sam tijdens mijn middelbare schoolcarrière. Pas in mijn zesde en zevende middelbaar heb ik dat geluk gekend. Ik had een Chris. Een leerkracht die mijn problematiek erkende, die zocht naar oplossingen als het ging om stages en altijd luisterde. Iemand waar ik op kon terugvallen. Een persoon die mijn problematiek erkende voor wat het was en daar geen geheim van wilde maken. Ik had een mevrouw Lambaerts. Een leerkracht die haar pauzes opofferde om te praten. Iemand die tegenover andere leerkrachten opkwam voor mij. Begreep waar mijn grenzen lagen. Een veilige haven terwijl ik doordeweeks op kot vertoefde als mentaal instabiel persoon. Wat ik uit eigen ervaring duidelijk wil maken is: deze personen maakten voor mij een verschil. Ze hebben mij geleerd om te durven praten. Het maatschappelijke taboe aan de kant te schuiven en de schaamte die in onze cultuur heerst, achterwegen te laten. Mijzelf te verzetten tegen die taboesfeer. Dankzij hen kan ik vandaag de dag openlijk praten over mijn mentale problematiek. Iets waar mijn ouders bijvoorbeeld niet in slaagde. De invloed van die leerkrachten was bepalend. Er waren voldoende namen die ik had kunnen noemen, die behoorden tot de andere groep. Leerkrachten die geen begrip toonde, pestgedrag, aanmoedigen van problematisch gedrag en dergelijke meer. Zij waren de stem van de maatschappij, van onze cultuur.
Tegenover tien jaar geleden is er al veel veranderd, maar niet voldoende. Men gelooft nog steeds dat ‘ziek zijn’ iets fysiek is en niet mentaal. Ik geloof dat leerkrachten, als een sidekick Sam, een groot maatschappelijk verschil kunnen maken. Op die manier zal de taboecultuur die momenteel heerst, misschien wel verdwenen zijn over tien jaar.
Hé Anoeska!
Eerst en vooral: bedankt om uw persoonlijke ervaring te delen.
Ik deel dezelfde mening over Rode Neuzen Dag, maar ik moet toegeven dat de actie van dit jaar mij nauw aan het hart ligt.
Ik hoop dat zo'n sidekick Sam het verschil kan maken en dat heel wat jongeren hiermee geholpen zijn.
Groetjes,
Inez
Hey Anoeska
Sterk dat je hierover wilt praten. Ik vind het zelf een geweldig initiatief. Een leerkracht gaat zo'n probleem natuurlijk nooit kunnen oplossen, maar een leerkracht kan wel een luisterend oor bieden. Een luisterend oor dat voor veel leerlingen toch al een hulp kan zijn; zo blijkt toch uit jouw blogbericht.
Het is te hopen dat mentaal welzijn voorgoed verlost geraakt van die stempel als taboe en dat veel leerkrachten zich 'omscholen' tot een sidekick Sam.
Vriendelijke groeten
Sven